Op dit punt wordt duidelijk dat ongelijkheid zelf de drijvende kracht is achter de kunstmatige schaarste, net als afgrendeling en toe-eigening in een eerder tijdperk. In de jaren zeventig kenden de Verenigde Staten een lager armoedecijfer, hogere gemiddelde reële lonen en een hoger geluksniveau dan nu, ondanks het feit dat het huidige inkomen per hoofd van de bevolking nu gemiddeld het dubbele bedraagt. Het verschil heeft te maken met verdeling: in de jaren zeventig werd het inkomen eerlijker verdeeld, wat in betere sociale uitkomsten resulteerde. Vrijwel alle vruchten van de groei sinds 1980 zijn geaccumuleerd door de rijken, waardoor de rest van de samenleving in een staat achterblijft die alleen maar als kunstmatige schaarste kan worden omschreven.
Eenzelfde proces speelt zich af in elk land waar de ongelijkheid is toegenomen, en tevens op wereldschaal. Vandaag de dag moeten 4,2 miljard mensen (60 procent van de wereldbevolking) het met minder dan het equivalent van 7,40 dollar per dag zien te rooien. Die 7,40 is het minimum dat nodig is voor iets van een normale levensverwachting en een basale voedselvoorziening. Sinds 1980 zijn de inkomens van de rijkste 1 procent 100 keer meer gegroeid dan die van de armste 60 procent. Opgeteld bedragen die inkomens nu 18,7 biljoen dollar.* Dit is drie keer meer dan nodig is om de armoedekloof te dichten en iedereen in de wereld boven een daginkomen van 7,40 dollar uit te tillen. Met andere woorden, het verschuiven van een derde van het inkomen van de rijkste 1 procent naar de armste 4,2 miljard mensen zou in één klap een einde maken aan de armoede in de wereld, terwijl die rijke 1 procent ook dan nog een jaarinkomen van 175.000 dollar overhoudt.
Ook bij de consumptie zien we de logica van de kunstmatige schaarste. Industriëlen die vrezen dat de bestaande menselijke behoeftes te beperkt zijn om de immense productieve output van het kapitalisme te absorberen, proberen almaar nieuwe behoeftes te creëren. Anders zal de moloch tot stilstand komen. Dit wordt op verschillende manieren bereikt.
Het verschil tussen arm en rijk is wel regelmatig in het nieuws, maar meestal niet op deze manier. En dan is er ook nog Moneyland.
* World Inequality Report, 2018. Uitgegeven door de World Inequality Database. https://wir2018.wid.world/